Kabel en leidingschade. Verplichtingen en verzekeringen

In Nederland ligt ruim twee miljoen kilometer aan kabels en leidingen onder de grond. Er zijn veel manieren om met de hand of machinaal grond te verplaatsen (grondroeren). Graven, duwen, boren, heien, sonderen en spoelen. Wie gaat graven moet dit dus zorgvuldig doen om schade en daarmee aansprakelijkheid te voorkomen. De kans dat er bij graafwerk een kabel of leiding beschadigd raakt, is redelijk groot. Onder welke voorwaarden is dat risico te verzekeren?

• Bij 1 op de 16 graafwerkzaamheden gaat het mis;
• 50% wordt veroorzaakt door onzorgvuldigheid;
• 50% van de graafschades betreft huisaansluitingen;
• 50% van het aantal graafschades is veroorzaakt tijdens werkzaamheden aan riolering en glasvezelnetten;
• 70% van de graafschades wordt veroorzaakt door graafmachines.

De directe schadelast in 2018 was €25 miljoen. Indirect zelfs meer dan €100 miljoen. Daarnaast is er nog het risico van bestuurlijke boetes of boetes van het Agentschap Telecom. Dit kan in de tonnen lopen.

Voorwaarden voor verzekeren

Welke eisen worden er door de verzekeraar gesteld aan zorgvuldig graven? Die zijn onder te verdelen in voor en tijdens het uitvoeren van graafwerkzaamheden.

Vóór aanvang van de werkzaamheden, moeten de volgende documenten aanwezig zijn:

• KLIC-melding: deze is verplicht bij graafwerkzaamheden in de openbare ruimte. De melding is online te doen bij het Kadaster en kent de volgende aandachtspunten:
  • Is de gemeente akkoord en tegen welke voorwaarden?
  • Zijn alle contactgegevens van netbeheerders aanwezig?
  • Zijn er leidingen en kabels aanwezig op de tekeningen?
  • Heeft een partij nog een eis gesteld vanwege groot gevaar of grote waarde en zo ja, is daarover contact opgenomen met de netbeheerder?
  • Is de informatie actueel (niet ouder dan 20 werkdagen)?
• Een werkinstructie dient bij aanvang van de werkzaamheden aanwezig te zijn. Hieruit moet blijken welk effect de klus op kabels en leidingen heeft en of er extra voorzorgsmaatregelen zijn ingepland. Waar zouden de leidingen moeten liggen en waar en hoeveel proefsleuven worden gegraven? Is de informatie volledig en duidelijk?

Tijdens aanvang van de werkzaamheden zijn de volgende controles vereist:

• Zijn de gegevens van de tekeningen in het werkgebied uitgezet?
• Zijn de exacte plaatsen van de proefsleuven duidelijk?
• Zijn proefsleuven overal mogelijk? Als er beperkingen zijn (verharding, fundering, water) moet er contact opgenomen worden met de netbeheerder;
• Zijn de proefsleuven gegraven?
• Is de werkelijke situatie vergeleken met de KLIC-gegevens?
• Zijn alle bekende leidingen aangetroffen?
• Blijven de maatafwijkingen binnen de marge van 1 meter?
• Zijn alle gemelde kabels en leidingen gevonden?

Toch schade?

Als er ondanks de maatregelen toch schade ontstaat, dan moet het werk direct worden stilgelegd en de schade direct gemeld worden bij de uitvoerder/netbeheerder voor overleg hoe verder. Je kunt de schade daarna bij ons aanmelden. Bij de behandeling van de claim vragen wij de hierboven beschreven stukken op om te beoordelen of er gezorgd is voor een zorgvuldige manier van graven. Ook vragen wij de contracten op die met het werk gepaard gaan. De opdrachtgever van het werk is namelijk verantwoordelijk voor de KLIC-melding en de werkinstructie. Als één van beide niet goed is aangevraagd of opgesteld, kan de graver vrijgepleit worden van aansprakelijkheid.

WIBON

Het is wettelijk verplicht om zorgvuldig te graven. De regels hiervoor zijn vastgelegd in de wet WIBON (Wet Informatie-uitwisseling Bovengrondse en Ondergrondse Netten en netwerken), die sinds 31 maart 2018 van kracht is. Het doel van WIBON is het voorkomen van gevaar of economische schade als gevolg van beschadiging van ondergrondse kabels of leidingen. Het Agentschap Telecom, onderdeel van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, ziet toe op de handhaving van de wet.

WIBON schrijft voor wie wat moet doen voordat grond verplaatst mag worden. De aansprakelijkheid wordt bepaald aan de hand van artikel 6:162 lid 2 in het Burgerlijk Wetboek. WIBON brengt een aantal belangrijke voordelen:

• Er is meer duidelijkheid over de verantwoordelijkheden van de betrokken partijen;
• Alle data worden digitaal aangeleverd en opgeslagen. Dit werkt veel sneller en efficiënter;
• Het verplichte vector bestandsformaat maakt het mogelijk om kaarten digitaal via apps te bekijken.

Aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven en beroepen (AVB)

In de polisvoorwaarden van een AVB is doorgaans niets geregeld voor kabel- en leidingschade. Schade die is veroorzaakt met of door een motorrijtuig op de AVB is uitgesloten, maar kan wel meeverzekerd worden voor graafwerkzaamheden. De dekking wordt dan omschreven in een clausule en is een uitzondering op de standaard uitsluiting voor schade veroorzaakt door of met een motorrijtuig.

Dekking kabel en leidingschade op een werkmaterieelverzekering

Een zelfrijdende mechanische graafmachine is WAM-plichtig en moet daarom minimaal een werkmaterieelverzekering met een WAM-dekking hebben. In de WAM-dekking van een werkmaterieelverzekering is schade aan kabels- en leidingen gedekt op voorwaarde dat er is voldaan aan bepaalde voorzorgsmaatregelen. In de regel komen deze overeen met de wettelijke voorzorgsmaatregelen. Wel moet vaak een eigen risico in acht genomen worden.

Is de mechanische graafmachine gemonteerd op een vrachtwagen, trailer of landbouwvoertuig? Dan is het zogenaamde werkrisico (subsidiair) verzekerd op de WAM-verzekering van het rijdende motorrijtuig. Of het is apart te verzekeren op een beperkte aansprakelijkheidsverzekering.

Graafwerkzaamheden in het buitenland

Het verzekerde gebied van werkmaterieel kan verder reiken dan alleen Nederland. Meestal geldt de verzekering in de gehele Benelux en Duitsland. De WIBON geldt uiteraard alleen voor Nederland. Graafwerkzaamheden in het buitenland is voor een (onder-)aannemer een risicovol avontuur. Het is dan nodig om goed uit te zoeken hoe het aansprakelijkheidsrecht en de boeteregelingen daar geregeld zijn. Is de opdrachtgever aansprakelijk of de grondroerder? Zijn er kaarten verkrijgbaar en zijn deze leesbaar? Raad je klant altijd aan zich goed voor te bereiden voor hij ja zegt tegen een klus in het buitenland.

Het beste advies: voorkom schade!

Aansprakelijkheid bij leiding- en kabelschade en de claimbehandeling zijn vrij complexe processen. Het beste is dan ook om bij graafwerkzaamheden zo zorgvuldig mogelijk te handelen en schade te voorkomen. Dit is dan ook het beste advies dat je aan jouw klant kunt geven!